Trainer Ron van den Heuvel van de cursus Power-cv bespreekt in dit artikel het boek “Vertel ik het wel of vertel ik het niet? Omgaan met het stigma op psychische aandoeningen” door Anita Hubner.

 

Binnen het project Opgenomen op de Werkvloer kunnen werkzoekenden met een psychische aandoening en/of verslaving deelnemen aan de cursus Power-cv. In deze cursus leren de deelnemers hun kwaliteiten en vaardigheden opnieuw te benoemen en te verwerken in een krachtig curriculum vitae, de Power-cv. In deze cursus besteden we aandacht aan de vraag “zeg ik het wel of zeg ik het niet?”. Als trainer van deze cursus was ik daarom natuurlijk heel nieuwsgierig naar het boek van Anita Hubner, ervaringsdeskundige én psycholoog. – Ron van den Heuvel

Alle deelnemers aan de cursus Power-cv zoeken een betaalde baan. Ieder om zijn eigen redenen. Een baan zorgt voor structuur en ritme, een betere gezondheid, meer zelfvertrouwen, je komt weer onder de mensen, je kunt weer meedoen in de maatschappij en het zorgt niet zelden voor meer zelfvertrouwen en zingeving. De trainers, Miranda de Bruijn en ik, zijn ervaringsdeskundigen die ook op zoek zijn naar betaald werk en in de cursus delen wij onze inzichten met de deelnemers.

Stigma op de werkvloer

Letterlijk betekent stigma: teken, brandmerk of schandvlek. Stigmatisering is een proces waarin een groep personen, in dit geval mensen met een psychische aandoening, negatief wordt gelabeld, veroordeeld en uitgesloten. Dit kan gebeuren op grond van gemeenschappelijke, afwijkende kenmerken en/of gedragingen die angst of afkeer oproepen. Bij stigma is in grote mate sprake van generalisering: het gedrag van een of enkele individuen is representatief voor de hele groep. Dan wordt al snel de stap gezet naar: iedereen die psychisch ziek is, vormt een groot risico en is niet capabel genoeg om in een betaalde baan te functioneren. Dat dit in z’n algemeenheid pertinent niet waar is, vermindert tot op heden helaas het stigma nauwelijks. Maar dat proberen we wel te bereiken in het project Opgenomen op de Werkvloer.

Zelfstigma: de tweede aandoening

Bij zelfstigma heb je deze negatieve generaliserende oordelen verinnerlijkt, geïnternaliseerd. Je gelooft dat de negatieve beelden en oordelen kloppen en dat ze op jou van toepassing zijn. Ook op dit thema ben ik ervaringsdeskundig. Nadenken en praten over stigma en zelfstigma als iemand met een psychische aandoening is niet eenvoudig. Het is vaak confronterend en het is een zeer emotioneel beladen onderwerp. Het kan bijvoorbeeld veel schaamte oproepen. Het kan ook leiden tot het “Why try”-effect: je zelfstigma is zo sterk, dat je ervan overtuigd bent dat je niet meer aan een betaalde baan kunt komen en het daarom ook niet meer probeert. Zelfstigma wordt niet voor niets “de tweede aandoening” genoemd en die wordt soms zelfs als een nog zwaardere last ervaren dan de psychische aandoening zelf.

Hoe ga je om met een gat in je cv?

Geen wonder dus, dat alle deelnemers aan de cursus Power-cv met de vraag komen, hoe ze met gaten in hun cv moeten omgaan. Een duidelijk gat in je cv kan al een reden zijn om niet uitgenodigd te worden voor een sollicitatiegesprek en op een sollicitatiegesprek worden er geheid vragen over gesteld. Met de kans dat je keihard geconfronteerd wordt met stigma als je eerlijk bent. En met je eigen zelfstigma. Uit onderzoek blijkt dat de meeste mensen met een psychische aandoening eerlijk en open willen zijn. Maar wat zeg je dan? Zeker wanneer je nog klachten hebt die van invloed zouden kunnen zijn op je werk.

Het antwoord op de vraag “vertel ik het wel of vertel ik het niet?” hangt vaak af van veel factoren: welke voor- en nadelen wegen voor jou het zwaarst? Wat hoop je met openheid of juist geslotenheid over je psychische aandoening te bereiken? Wanneer is het goede moment? Met wie kan je dat gesprek het best voeren? Een belangrijke boodschap in het boek van Anita Hubner is: wees je bewust van de voor- en nadelen, zoek en vind je eigen antwoord, denk na hoe open je bent, waar en bij wie. Er is geen goed of fout. Iedereen moet zijn of haar eigen antwoord vinden.

Stappenplan

Om mensen met een psychische aandoening te ondersteunen hun antwoord te vinden op de vraag “zeg ik het wel of zeg ik het niet” heeft Anita Hubner een drie stappenplan ontwikkeld.

• Stap 1: Voor- en nadelen van openheid afwegen.
• Stap 2. Manieren om openheid te geven.
• Stap 3: Je verhaal vertellen.

Ik vind haar benadering een fijne, praktische methode, die breed is uitgewerkt en recht doet aan de emotionele lading van de vraag “Vertel ik het wel of vertel ik het niet?”

HR-professionals: Niet gelijk vertellen, tenzij…

Anita heeft in haar boek een apart hoofdstuk gewijd aan werk. Ook in deze context zijn de drie stappen toe te passen. Van groot belang is ook het onderzoek van de recent tot hoogleraar aan de Tilburg University benoemde onderzoeker Evelien Brouwers, dat door Anita wordt aangehaald. Uit dit onderzoek van Evelien Brouwers blijkt dat HR-professionals adviseren om tijdens de sollicitatieprocedure niet te beginnen over je psychisch aandoening. Tenzij … Het kan namelijk zo zijn, dat aan je gedrag is te merken dat er iets aan de hand is. In dat geval is het beter om de koe bij de horens te vatten en er zelf, in eigen bewoordingen over te beginnen. Maar het kan ook zijn, dat je al een baan hebt en open(er) wilt of moet zijn over je psychisch aandoening. Anita heeft vijf aanbevelingen van Evelien Brouwers opgenomen in haar boek. De belangrijkste boodschap is: denk er vooraf goed over na en roep eventueel de hulp in van een vertrouweling.

Cursus Power-cv: focus op kwaliteiten herontdekken en sollicitatieprocedure

Onze cursus Power-cv heeft een ietwat andere focus dan het boek van Anita Hubner. Een belangrijk deel van de cursus bestaat eruit, dat deelnemers anders leren kijken naar ervaringen in hun verleden en daarin hun kwaliteiten en vaardigheden herontdekken (vaak met de hulp van feedback van naasten). In de cursus leren we deelnemers vervolgens om geen chronologisch cv maar een functioneel cv te maken waarin de hervonden kwaliteiten en vaardigheden met toelichting een prominente plaats innemen. Feitelijk is dit een empowerment-proces, een proces waarin de deelnemers hun eigen kracht (her)ontdekken en leren toepassen in zoiets concreets als een cv. Met zo nu en dan verbluffende uitkomsten.

Vervolgens vragen we de deelnemers hun huidige klachten te inventariseren en zelf na te denken, welke tools of mogelijkheden er zijn om toch zo goed mogelijk het door hen gewenste werk te kunnen uitvoeren. En we gaan het gesprek met elkaar aan, of dit iets is wat aan de orde moet komen tijdens een sollicitatieprocedure. Nooit in het eerste kennismakingsgesprek, maar mogelijk wel in een gesprek over secundaire arbeidsvoorwaarden. Want waarom zou iemand met een hernia wel een aanpasbare bureaustoel kunnen vragen en iemand die snel overprikkeld wordt niet een rustige werkplek of een headset met noise cancelling? Om maar iets te noemen.

Aanbeveling voor werkzoekenden, werkgevers, HR-professionals en hulpverleners

Ik vind het boek van Anita Hubner een aanwinst voor iedereen die worstelt met “zeg ik het wel of zeg ik het niet?”. Maar ook voor werkgevers, professionals op het gebied van werkgelegenheid en re-integratie en hulpverleners. Het boek is zeer zorgvuldig en genuanceerd geschreven en doet recht aan de emotionele beladenheid van het onderwerp.

En het boek is een goede aanvulling op de cursus Power-cv. Het boek helpt mij in ieder geval in de doorontwikkeling van de cursus, die in 2021 nog één keer gegeven gaat worden in het kader van het project “Opgenomen op de werkvloer” zodra wij voldoende deelnemers hebben.

Aanmelden laatste cursus Power-cv dit jaar

Ben je geïnteresseerd in de cursus Power-cv, behoor je tot de doelgroep en woon of werk je in de Duin- en Bollenstreek, neem dan contact op met mij. Ik kan je dan extra informatie geven over de cursus en samen bekijken we of het een geschikte cursus voor jou is. De cursus is overigens gratis, maar het is wel handig om te kunnen werken met het tekstverwerkingsprogramma MS Word.

Contactgegevens Ron van den Heuvel: ronvandenheuvel@lumen-hollandrijnland.nl / 06-14880914

 

“Vertel ik het wel of vertel ik het niet? Omgaan met het stigma op psychische aandoeningen”, door Anita Hubner (Boom uitgevers; Amsterdam 2021), € 22,50.